GAPS ismi, “Gut And Psychology Syndrome” yani bağırsak ve psikoloji sendromundan gelir. Beslenme ve biyoloji uzmanı Natasha Campbell-McBride tarafından geliştirilen bir diyete ismini verir. Campbell-McBride otizm tanısı konulan oğlunun öfke nöbetleri, yemek bozuklukları ve problemli davranışlarının iyileştirilmesine yönelik olarak GAPS diyeti geliştirmiş ve olumlu sonuçlar almıştır. Geliştirilen GAPS diyetinin 10.000 otizmli çocuklara uygulanması ve başarılı sonuçlar elde etmesi sağlık alanına yenilikler getirmiştir.
GAPS diyeti başlıca bağırsak florasının iyileştirilmesini, bağırsakların temizlenmesini ve toksinlerin zararlı etkilerinden vücudu korumayı amaç edinir. GAPS diyeti başlıca 3 aşamadan oluşan bir eliminasyon diyetidir. Beslenme düzeninden bazı besin grupları çıkarılır ve kademeli olarak tekrar diyete eklenir. Hangi besin grubunun semptomlara yol açtığının anlaşılması sağlanır.
GAPS diyeti, sindirim sistemi ile beyin arasında bağlantı kurmayı amaçlayarak sindirimi kolay gıdalar içeren bir diyet türüdür. Özellikle bağırsak florasının bozulması ya da zarar görmesi durumunda gasp diyetinden yararlanılır. Gasp diyeti, otoimmün hastalıklar olan çölyak hastalığı, romatoid artrit, tip 1 diyabet, multipl skleroz, Crohn hastalığı, ülseratif kolit, otoimmün cilt problemleri, Hashimoto hastalığı gibi sağlıksız bir bağırsaktan kaynaklanan kronik fiziksel rahatsızlıklara karşı kullanılır.
Gut and Psychology Sendrome olan bu diyet bağırsak ile zihin sağlığı arasında doğru orantılı bir ilişki bulunur. Eğer bağırsak sağlığı düzeltilirse, zihinde olabilecek hastalıklar da düzeltilebilir. Organik besinleri tüketerek, paketli gıdalardan kaçınarak ve her öğünde kemik suyundan yararlanarak gasp diyeti uygulanır. Bu diyete başlamadan önce mutlaka uzman doktordan görüş ve yardım almak önemlidir. Gaps diyeti üç aşamadan oluşur. Bu aşamalar şu şekildedir.
Kendi içerisinde aşamalara ayrılır. İshal, karın ağrısı, şişkinlik gibi semptomları yaşayanlar için bu aşama önemlidir. Buradaki amaç, tam gaps diyetine geçmeden önce bağırsağın sağlığını iyileştirmektir. Giriş aşamasında, et, et suları, ve fermente gıdalar tüketilir. Her besinden ne kadar tüketeceğiniz durumunuza göre belirlenir. Bağırsaktaki sindirim sorununuz düzelince diğer aşamaya geçebilirsiniz. Gaps diyeti 1. aşamada 6 aşama vardır. Bu aşamalarda farklı besinler tüketilir.
1. Aşama: Ev yapımı et/kemik suyu, fermente edilmiş sebze suları, zencefil çayı, papatya çayı, ev yapımı yoğurt.
2. Aşama: 1. aşamadaki yiyeceklerin yanı sıra, organik yumurta sarısı, güveçte et ya da sebze, sebzelerden yapılan meyve suyu, ev yapımı tereyağı.
3. Aşama: Probiyotik takviyeleri, avokado.
4. Aşama: Izgarada et, soğuk sıkım zeytinyağı, gaps ekmeği,
5. Aşama: Çiğ sebzeler, pişmiş elma püresi.
6. Aşama: Soyulmuş çiğ elma, tolere oranına göre diğer çiğ meyveler de tüketilebilir.
İkinci aşamaya geçtiğinizde bağırsağınızı iyileştiren ve onaran daha fazla çeşitte besin yiyebilirsiniz. Bu aşamanın etkili olabilmesi için 1,5 yıldan 2 yıla kadar yapılması tavsiye edilir. Gaps diyeti yasaklarına kesinlikle uyulması gerekir. Aksi takdirde yapılan tüm diyet boşa gidebilir.
Bu aşamada, yasaklanan besinleri yavaş yavaş hayatınıza tekrar sokmaya çalışırsınız. Ufak porsiyonlarla başlayarak bir besini listenize sokabilirsiniz. Normale dönmeye alışma aşamasıdır. Bu aşamada önemli olanlar şu şekilde sıralanabilir;
Gaps diyeti sindirim sistemindeki sorunları giderir ve bu şekilde de bağırsak sağlığı düzelmiş olur. Bağırsaktaki zararlı bakterilerin yerine yararlı bakteriler üremesini sağlar. Bağırsak sağlığının iyileşmesi demek, bağışıklık sisteminin de artması demektir. Bağışıklığı artmış bir vücut, bakterilerle daha iyi savaşabilir. Zihinsel hastalıkların belirtilerin azalmasını sağlar.
Gaps diyeti hedeflerinden biri şeker tüketimini sıfıra indirmektir. İşlenmiş şekeri ve tatlı koruyucuları beslenmeden çıkarmak gerekir.
Candida, vücudun derisinde veya dış doku katmanlarında bulunan bir maya enfeksiyonudur. Sadece bir diyet ve ilaç yardımıyla candida önlenebilir. Gaps diyeti, candidaları zayıflatan ve yok olana kadar aç bırakan gıdaların daha fazla tüketilmesini sağlar.
Gaps diyeti, konserve, işlenmiş, tatlı ve fast food gıdalarının büyük miktarlarda tüketimini ortadan kaldırır. Gaps diyeti odak noktası, vücuttaki toksinleri temizlemek için iç ekosisteme iyi bakteriler kazandırmak olacaktır.
Diyet ve yaşam tarzındaki değişiklikle ilişkili diyet takviyeleri ve sindirim enzimlerinin otizm spektrum bozukluğu üzerinde etkisi bulunur.
Otoimmün hastalıkların belirtileri sinirlilik, kronik ağrı, gıda hassasiyetleri, uyku eksikliği ve cilt problemleridir. Bu kadar ciddi bir otoimmün hastalığı tedavi etmek için sağlıklı ve dengeli bir bağırsak florasına ihtiyaç duyulur.
Gaps diyetinin faydaları olduğu gibi yan etkileri ya da riskleri de olabilir. Oldukça sınırlayıcı olan bu diyette, yetersiz kalori alımı nedeniyle enerji düşüklüğü yaşanabilir. Yine sınırlamalar nedeniyle, diyeti yapan kişi strese girebilir ya da kendini izole edebilir.
Gaps diyeti ile iyileşen hastalıklar arasında otizmin olduğu bulunur. Ancak sonrasında birçok kişide uygulanabileceği görülür. Bunları sıralayacak olursak;
Gaps diyeti otizm gibi genellikle çocuklarda tıbbın çözüm bulamadığı hastalıklarda kullanılır. Bu diyet aynı zamanda gıda intoleransı ya da alerjisi olan kişiler için de kullanılabilir.
Gaps listesinde öncelik fermente gıdalara verilir. Fermente gıdalar bağırsaktaki iyi bakterilerin çoğalmasını sağlar. Bunlar, yoğurt, probiyotik, kefir olarak sıralanabilir. Yeşil yapraklı sebzeler de bu diyette tüketilebilir. Vücudun protein ihtiyacını karşılayabilmesi için kemik suyu, organik etler, balıklar tüketilir. Bunlar dışında fındık, Hindistan cevizi, doğal peynirler, yumurta, kabuklu deniz ürünleri diyet sırasında tüketilebilir. Ancak hangi aşamada olduğunuza göre değişkenlik gösterir. Girişin 1. aşamasında olan bir kişi için, gaps diyeti örnek listesi şu şekilde olabilir;
Gaps diyetinin süresiyle alakalı tam bir bilgi vermek doğru değildir. Diyeti yapan kişiye göre farklılık gösterir. Diyetin her aşaması için bu farklılık geçerlidir. Giriş aşaması 1-2 hafta sürebilir, tam diyet aşaması 6 ay ile 3 yıl arasında sürebilir, çıkış aşaması ise birkaç ay sürebilir. Bu diyeti uygulamaya başlamadan önce uzman bir doktor ile görüşmenizde fayda var. Çünkü herkeste besinler, süre farklılık gösterir ve buna göre diyetin özelleştirilmesi gerekir.
Gaps diyeti kişiye özeldir. Bu yüzden doktorunuza danışarak süresini ayarlamanız sağlığınız açısından daha doğru olur.
Çocuğunuzun bu diyeti gerektirecek özel bir gereksinimi yoksa, gelişim çağında olduğu için önerilmeyebilir. Ancak otizm, gut gibi hastalıklara sahipse bu diyet uygun olabilir.
Gaps diyetinin asıl amacı bağırsak sağlığını iyileştirmektir. Ancak bazı insanlarda besin kısıtlamasından dolayı zayıflamaya sebep olabilir.
Gaps diyetinde doktor tavsiyesiyle birlikte takviye kullanılabilir. Bu takviyeler arasında, probiyotik ve vitaminler bulunur.
Bu iki beslenme çeşidi farklıdır ve aralarında bir bağlantı yoktur.
Bu diyet zihinsel bir rahatsızlığı olan kişilere iyi gelebilir.
Evet, ancak yumurtanın organik olduğundan emin olunarak tüketilmesi tavsiye edilir.
Diyet listesinde et, kemik suyu gibi hayvansal gıdalar olduğu için vegan ve vejetaryenler için uygun değildir.
Sitemizin tüm hakları saklıdır. | Dr. Hasan Karaağaç ©2020-2025
Görseller temsil ve bilgilendirme amaçlı kullanılmıştır.
Design & Developed by AdMedia
