Spora yeni başlayanlar bu hataları yapmayın!

Fiziksel yeterliliğinize uygun spor dalını seçmek, seçilen spora uygun giyinmek, ihtiyaç var ise gerekli aletleri temin etmek spora başlamanın ve spor yaralanmalarından korunmanın olmazsa olmazlarındadır. Ham bir vücudu, bilmeden yorabilirsiniz. O nedenle iyi ısınmak çok önemlidir. Adım adım yol almak uzun vadede size sağlık katacağı gibi spor yaralanmalarından da koruyacak en önemli etkenlerin başında gelir. Peki, spor yaralanmalarından vücudunuza zarar vermemek için nelere dikkat etmeniz gerekir? En sık rastlanan spor yaralanmaları, iyi spor yapmanın püf noktaları ve vücudun ağrı ile imtihanı nelerdir?

Profesyonel de amatör de olunsa yaralanabilirsiniz

Spor yaralanmaları denildiğinde akla iki tip yaralanma gelir. İlk grupta darbeye dayalı yaralanan profesyonel sporcular, ikinci grupta ise fitness salonlarında aşırı yüklenme sonucu vücutlarında hasar oluşanlar ve amatör olarak halı saha maçlarında zemine bağlı sıkıntılardan ya da ısınmadan maça girip sakatlananlardır. Ayrıca, kış aylarında ısınmadan kaymaya başlayan amatör kayak sporcuları da bu gruba eklenebilir.

Isınmadan yapılan spor bağları koparabilir

Spor yapmak isteyenler, bilmeden çok önemli bir hatayı tekrarlar ve ısınmadan spora başlar. Bu da bağlarda kopma ve incinmeye neden olur. 35 yaş üzeri aşil tendonu kopmaları, ayak bileği burkulmalarına bağlı bağ yırtıkları, ters basmaya bağlı dizde bağ ve menisküs gibi spor yaralanmaları ortaya çıkabilir.

Hangi sporda, hangi yaralanmalar yaşanabilir?

Futbol: Genelde ayak bileği burkulması ve dizde dönmeye bağlı olarak adale yaralanmaları, kasık ve baldır, arka hamstring denilen arka adalelerde zorlanmalar, birinci ve ikinci derecede yırtıklar ile üçüncü derecede total kopukluklar görülür. Halı saha maçı yapanlarda en çok karşılaşılan sorun bağ doku lezyonları, aşil tendon kopmaları, çapraz bağ ve menisküstür.

Basketbol: Daha çok ayak bileği burkulması, diz dönmesi, dizle ilgili bağ yaralanmaları meydana gelir. Omuz çıkıkları gibi sorunlar ise çok sık görülür. Özellikle uzun atışlar yaptıkları için slap denilen kas yırtıkları oluşur. O bölgedeki uzvu zorlamaktan ötürü üst kas kısmında sürtünmeye bağlı kronik yırtıklar olabilir.

Tenis: Basketboldakine benzer sakatlıkların yanı sıra ani dönmeler ve vuruşlardan dolayı dizlerde oluşan sorunlara da rastlanır.

Kayak: Kayakta adaleler hazır olmadan yapıldığı için yaralanmalar meydana gelebilir. Kayağın ve ayakkabının ağırlığını iyi ayarlamak çok önemli bir faktör ve bunu çoğu kişi bilmez. Zemin hazır değilse dizler döner. Düşmeye bağlı olarak kırıklar ya da bağ yaralanmaları görülür. Kayak ayakkabısı iyi tuttuğu için ayak bileğinde çok fazla sorun yaşanmaz. Kayak malzemelerinin kullanımına ise özellikle dikkat edilmesi gerekir. Malzemelerin uygun seçilmesinin yanı sıra zeminin durumu da önemlidir. Bol kar ya da yumuşak kar olması durumunda diz dönüp sakatlıklar oluşabilir.

Yüzme: Omzu ilgilendiren sorunlar görülebilir. Yüzücüler serbest ve sırtüstü çok dik açılarda yüzüyorlarsa, omza bağlı sıkıntılar yaşanabilir.

Voleybol: Dizde bağ yaralanması, diz kapağında kıkırdak hasarı, ayak bileği burkulması ve omuzla ilgili kap lezyonları görülür. 12-13 yaş altı genç grupta adale yaralanmalarına ve kas yırtıklarına çok nadir rastlanır. Bu yaş grubu esnek olduğu için onlarda genelde düşmeye ve çarpmaya bağlı kırıklar oluşur. Bunlar daha çok kaval kemiğinde ya da kolda meydana gelir.

Fitness: Özellikle yaşı ileride olanlar, yaşlarını ve fiziksel yeterliliklerini dikkate almadan genç gruplar ile kendilerini bir tutup fazla zorlarlar. Omuzda yırtık, diz altı çalışanlarda ise arka adalelerde kısmi yırtıklar oluşur. Özellikle squat yapanlar fazla yüklenirlerse diz kapağında kıkırdak sorunu yaşayabilirler. Kişi kendi yaşına ve fiziksel yapısına uygun olmayan bir spor yaptığında veya aşırı yüklendiğinde spor yaralanması yaşar. Profesyoneller bu tip spor yaralanmaları görülmez; çünkü haftanın 6 günü antrenman yapar ve programlı yaşarlar.

Spora başlamadan önce yapılacaklar:

Sağlık taraması ile spora engel bir durumun olup olmadığı belirlenmelidir. Daha önceden bilinen sağlık problemi olanlar ise, spor yapmaya karar vermeden önce doktoruyla görüşmeli, riskli sporlar yapmamalıdırlar.

Yapılacak spor ile ilgili bilgi edinilmeli ve uygun giysi, ayakkabı ve malzeme kullanılmalıdır.

Temas veya yarışma sporuna başlamadan önce 15-20 dakika ısınma ve adaleleri germe egzersizleri yapılmalıdır.

Spor sırasında aşırı yorgunluk, çarpıntı, baş dönmesi gibi bulgular olunca, spora son verilmelidir.

Bilimsel araştırmalar, spor yaralanmalarını önleyici programlarla spor yaralanmalarının azaltılabileceğini göstermişlerdir.

Spor Yaralanmaları Nelerdir:

Özellikle temas sporu yapanlarda, kas-iskelet sistemine ait çeşitli yaralanmalar olmaktadır.

Adale tendon yaralanmaları; Adale ezilmesi, adale liflerinde yırtılmalar ve tendon kopmaları (Aşil tendon kopmaları, omuz rotator adale yırtıkları, quadriseps tendon yırtıkları, kasıkta tendon kopmaları, uyluk arkasında hamstring adale yırtıkları)

Bağ (ligaman) yaralanmaları; Eklemlerde burkulma ve dönmeler sonucunda bağlarda gerilme, esneme ve kopmalar (ayak bileği burkulması ile bağ yaralanmaları, diz iç yan, dış yan ve çapraz bağ yaralanmaları)

Kırıklar ve çıkıklar; Temas sporlarında travmanın şiddetine, yönüne ve düşme şekline göre çeşitli kemik kırık ve çıkıkları gelişir (Omuz, dirsek ve parmak çıkıkları, köprücük kemiği, el bileği, ayak bileği, el ve ayak tarak kemikleri, dirsek bölgesi kemiklerde ce diz çevresi kemiklerde kırıklara rastlanılmaktadır.

Spor Yaralanmalarında İlk Yardım:

por yaralanmalarında ilk yardım olay yerinde yapılan işlemdir. İlk yardım genellikle çevredekiler veya masörler tarafından yapılmaktadır. Spor alanında yaralanan herhangi bir sporcuya bilinçli yaklaşmak gerekir. Aksi takdirde istenmeyen daha kötü sonuçlar gelişebilir. Yaralanan sporcu uygun bir şekilde spor alanı dışına alınmalıdır (sedye ile taşınma gibi).

Yaralanan bölge istirahat pozisyonuna alınır ve ödem gelişmemesi için hemen buz tedavisine başlanmalıdır. Buz direk cilt ile temas etmemeli, 10-15 dakika süre ile uygulanmalıdır. Buz tedavisi 2 saat ara ile günde 5-6 kez uygulanabilir. Daha sonra yaralanan bölgeye göre bandaj ile kompresyon veya atel uygulanmalı özellikle alt ekstremite yaralanmalarında bacak yükseğe (kalp seviyesine) kaldırılmalıdır.

İlk yardımdan sonra yaralanan sporcu uygun bir merkeze götürülerek, Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı tarafından muayene ve tetkik edilmelidir.

Spor yaralanması olan bölgede ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı, sıyrık, ekimoz gibi bulgular görülebilir.

Kesin tanı için görüntüleme işlemleri yapılır. Kırık ve çıkıklar için direk grafi veya bilgisayarlı tomografi tetkiki, yumuşak doku yaralanmaları için manyetik rezonans veya ultrason tetkiki yapılır.

Spor Yaralanmalarının Kesin Tedavisi:

Spor yaralanmasının şiddetine, hasarına ve yerine göre konservatif veya cerrahi tedavi yapılır.

Konservatif tedavi; Bandaj, atel, sirküler alçı, ortez ile ekstremite istirahate alınır. Ağrı kesici ve ödem giderici ilaçlar verilir.

Fizik tedavisi; Akut durum geçtikten sonra adale kuvvetlendirici ve hareket açıcı egzersiz programları yapılabilir. Cerrahi tedavi yapılan sporcularda, ameliyat sonrası fizik tedavi yapılır.

Cerrahi tedavi; Bazı spor yaralanmaları (gerekli endikasyonu olan kırık ve çıkıklarda) cerrahi tedavi yapılır. Eklem içi yaralanmalar artroskopik olarak tedavi edilirler (menüsküs yaralanmaları, çapraz bağ kopukları, kıkırdak lezyonları).

Tendon yaralanmaları da cerrahi olarak tamir edilirler.